Tematyczny serwis o Republice Federalnej Niemiec

Trzecia Rzesza Niemiecka

U podstaw powstania III Rzeszy leżał z jednej strony światowy kryzys gospodarczy i działalność skrajnych, populistycznych społeczno-politycznych ugrupowań w rodzaju NSDAP z drugiej strony. Grały one na nastrojach społecznych wykorzystując poczucie niesprawiedliwości po Traktacie wersalskim oraz obiecując uzdrowienie sytuacji społeczno-gospodarczej po dojściu do władzy.

Zdobycie władzy przez Hitlera i NSDAP

Dnia 6 listopada 1932 roku odbyły się ostatnie wybory do Reichstagu. Mimo, że okazały się one zwycięstwem narodowych socjalistów, to jednak zdobyli o blisko 2 mln głosów mniej niż w poprzednich wyborach. W dniu 30 stycznia 1933 Adolf Hitler został powołany przez prezydenta Paula von Hindenburga na kanclerza Republiki. Mianowanie Hitlera wynikało również ze strachu przed komunistami. Pożar Reichstagu z 28 lutego 1933 roku skutkował wprowadzeniem rozporządzeń "O ochronie narodu i państwa" oraz "O zdradzie narodu". Na ich mocy proklamowano w Niemczech stan wyjątkowy, który trwał aż do kresu dni III Rzeszy. Pod koniec 1933 rząd otrzymał możliwość wydawania ustaw sprzecznych z konstytucją.

Jednocześnie Hitler rozprawił się z opozycją wewnątrz ruchu oraz z potencjalnymi konkurentami do władzy podczas tzw. nocy długich noży. Z kolei w dniu 15 września 1935 roku uchwalono rasistowskie Ustawy norymberskie, na mocy których można było pozbawić obywatelstwa, własności i ochrony prawnej każdego niemieckiego Żyda. Zakazano zawierania małżeństw mieszanych (żydowsko-niemieckich), proklamowano kary za „zhańbienie rasy” oraz określono kto jest aryjczykiem, mieszańcem oraz Żydem. Zwieńczeniem rasistowskiej polityki był pogrom Żydów podczas "nocy kryształowej" dnia 9 listopada 1938 roku oraz holocaust podczas II wojny światowej.

Erozja systemu wersalskiego

Na arenie międzynarodowej hitlerowskie Niemcy skutecznie wprowadzały w życie zapowiedzi rewizji traktatu wersalskiego. O odbudowie sił zbrojnych (Wehrmachtu) w 1935 roku, Remilitaryzacja Nadrenii w 1936 roku, Anschluss Austrii (przyłączenie) w 1938, zabór i w 1939 aneksja Sudetów stanowiły kolejne kroki do osiągnięcia celu jakim była ogólnoeuropejska wojna. Wybuch wojny w dniu 1 września 1939 roku wraz z atakiem na Polskę poprzedziła również ofensywa dyplomatyczna Niemiec. Zbudowanie osi Berlin-Rzym-Tokio i paktu antykominternowskiego, a następnie porozumienie z ZSRR poprzez pakt Ribbentrop-Mołotow (23 sierpnia 1939 roku) było przejawem nowego podziału świata, który przetrwał do 22 czerwca 1941 na gdy Niemcy w ramach "Operacji Barbarossa" napadły na ZSRR.

Militaryzacja i autarkizacja gospodarki

W latach 1932-1936 wcielono w życie szeroko zakrojony programu budowy dróg i autostrad, rozwój przemysłu motoryzacyjnego znany pod hasłem planu czteroletniego. Bezrobocie spadło z blisko 6 mln do 1 mln, a Niemcy chwaliły się niemal pełnym zatrudnieniem. W 1936 roku na skutek trudności surowcowych oraz barier ograniczających możliwości handlu zagranicznego apelowano do ludności z hasłem „armaty zamiast masła” - wszystko w celu ograniczenia konsumpcji dla większego zaangażowania w produkcje uzbrojenia.
 

Dowiedz się więcej

Kalendarium wydarzeń

Totalitaryzm

Trzecia rzesza była państwem totalitarnym. Za pomocą wszelkich dostępnych środków, w tym przy użyciu rozbudowanego aparatu terroru kontrolowano (jak np. gestapo) wszystkie sfery życia obywateli. Prawa jednostki zostały podporządkowane ogółowi. Nastąpiła nacjonalizacja i militaryzacja gospodarki. Na czele państwa stanął wódz (Führer), a struktury partii (NSDAP) stały się podstawą struktur państwowych.

O serwisie

infoNiemcy to niekomercyjny serwis, prezentujący informacje na temat Republiki Federalnej Niemiec. Znajdziesz tu najważniejsze informacje o historii, polityce oraz gospodarce Niemiec.

Masz jakieś sugestie? Napisz do nas!